Callantsoog

Callantsoog is een dorp aan de Noordzee, in de gemeente Schagen in de provincie Noord-Holland. Het dorp is bekend als badplaats en vormde tot 1 januari 1990 een zelfstandige gemeente waarna het opging in de gemeente Zijpe. Sinds 1 januari 2013 is de gemeente Zijpe opgegaan in de gemeente Schagen en ligt Callantsoog ook in de gemeente Schagen.

De streek bij Callantsoog werd al voor 980 bewoond en behoorde toe aan het Westfriese gewest/gouw Westflinge. Op een strandwal lag het dorp Kallinge. De naam is mogelijk afkomstig van de Vikingen die zich hier rond 900 zouden hebben gevestigd. Maar meer waarschijnlijk is dat een afleiding van de persoonsnaam Karl of de Friese mansnaam Kalle. Het tweede deel van de naam zou kunnen duiden op een verbastering van ing of inga. Ing kan een achtervoegsel zijn voor de vorming van persoonsnamen. Kalling zou verbasterd kunnen zijn tot Kallen-Kallens. Het derde deel van de naam, oog, betekent eiland en is later toegevoegd.

Door stormvloeden in 1170 en 1196 werd de strandwal op twee plaatsen doorbroken. Zo ontstond een eiland of oog, met aan de noordzijde de stroomgeul Heersdiep, en aan de zuidzijde de Zijpe. Kallinge werd nu Callingen in den Oge genoemd. Het gebied werd door afslag steeds kleiner, en het dorp Kallinge is waarschijnlijk geheel verdwenen. Een tweede nederzetting moest worden verplaatst.

Het huidige Callantsoog ontstond nadat de Allerheiligenvloed in 1570 een oudere nederzetting op het toenmalige eiland ’t Oghe had verwoest. Een deel van de bevolking voegde zich bij de Watergeuzen, en circa 150 personen vluchtten naar de buurtschap Sevenhuysen in een duinvallei. Hier werd een nieuwe nederzetting gesticht, Callensoog. In 1580 begon men met de bouw van een kerk, waarvoor de stenen van de kerk uit het oude dorp werden gebruikt. De kerk heeft een klok uit 1491. Er vonden diverse bedijkingen van het achter de duinen liggende land plaats, en in 1597 werden de stroomgaten Heersdiep en Zijpe afgesloten. Om het gebied beter te beveiligen werd in 1610 de Johan van Oldebarneveltsdijk aangelegd.

In 1795 liet Jan van Kinsbergen op de duinen bij Callantsoog seinposten aanleggen, met het oog op een mogelijke invasie. In augustus 1799 landden circa vijftienduizend Britse en Russische soldaten bij Groote Keeten, ten noorden van Callantsoog. Er vonden hevige gevechten plaats met Franse en Bataafse troepen. De kerk van Callantsoog werd door de invasiemacht als paardenstal gebruikt (zie verder Slag bij Callantsoog).

Sinds 1825 beschikt Callantsoog over een reddingstation. In 1894 werd een smalspoorlijn vanaf Petten via Callantsoog verlengd tot Groote Keeten. Via dit spoorlijntje kon materiaal worden aangevoerd om de kust te versterken. In de periode 1914-1915 werden tussen Callantsoog en Sint Maartenszee twaalf strandhoofden aangelegd.

De streek rond Callantsoog was van oudsher een agrarisch gebied. In de 20e eeuw richtte men zich echter ook op toerisme. In de jaren 1920 werden er diverse bosjes aangelegd. Callantsoog is het vertrekpunt van de Waddenzeeroute (Lange afstandsfietsroute LF10) die langs de Waddenkust naar Bad Nieuweschans voert. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de boerderij van de familie de Jong een vertrekpunt voor minimaal vijf Engelandvaarders.

Op 27 april 1973 werd bij Callantsoog het eerste naaktstrand van Nederland gelegaliseerd.

Bij Callantsoog is de duinenrij anno 2011 nog steeds slechts één duin breed. Over vijftig jaar zal dat te weinig zijn. In het dorp is dan ook discussie ontstaan over de vraag of de kust landinwaarts moet worden versterkt, waarbij huizen moeten worden afgebroken, of zeewaarts, wat veel meer onderhoud vergt.

Bouwwerken

Over de ouderdom van de hervormde kerk bestaan onduidelijkheid. Boven de torendeur staat 1671, op de preekstoel 1697 en op een steen boven de ingang: 12 maart 1696. De kerkklok is uit 1491 en komt van een eerdere kerk. Verder heeft het dorp twee kleine tentoonstellingsruimtes; in de expositieboerderij Tante Jaantje is een tentoonstelling gewijd aan het jutten, een belangrijke neveninkomst voor de toenmalige bevolking. En de Beeldentuin en Galerie “Het Vijfde Seizoen”

In de duinen is een bekende plek de Seinpost en net onder het dorp het natuurgebied Zwanenwater, dat tot Sint Maartenszee loopt. In het gebied lopen twee wandelroutes. Aan de andere kant van het dorp bevindt zich Het Kooibos. het dankt zijn naam aan de eendenkooi, die er in de 17e eeuw is aangelegd. Sinds 1973 is het in handen van Staatsbosbeheer, als natuurgebied is het bos vooral belangrijk vanwege de bijzondere plantengroei. Het Kooibos is toegankelijk tijdens de rondleiding op woensdagochtend in de maanden mei, juni, juli en augustus.

Bron: Wikipedia